KNJIŽEVNOST

Tibetanska književnost obuhvata: narodnu književnost, budistički kanon i originalna djela pojedinca. Značajan dio narodnih pjesama i spjevova koji se pjevaju po raynim krajevima zemlje na dijalektima čini ljubavna poezija u dijaloškoj formi. U ovu usmenu književnost uključivana su i djela čije se autorstvo zna, kao što su ljubavne pjesme šestog Dalaj Lame (XVII v.). Tibetski budistički kanon dvije velike zbirke; Kanđur sadrži tekstove koji se pripisuju Budi i prvim učesnicima, a Tanđur sadrži komentare i pomoćnu literaturu, prevedenu, kao i tibetskih autora. Neki prevodi indijskih sanskritskih originala, započeti u VIII, a dovršeni u XIII v., sačuvali su se samo na tibetskom. Kanđur ima 108, a Tanđur 225 tomova.

Književnost se pretežno razvijala po manastirima koji su bili glavni centri nauke i kulture, ali su mnoga djela napisali i pojedninci koji su živjeli i stvarali izvan manastira. Među originalnim djelima na tibetanskom, osim spisa poznatih autora nalaze se i apokrafni tekstovi nepoznatih autora, kao što je Tibetanska knjiga mrtvih.

Književnost je rijetko bila potpuno svetovna, ali značajan njen dio čine prelazni oblici. Uz religiozne spise, komentare starih spisa, tekstove o uređenju i disciplini po manstirima postoje i tekstovi o logici, astrologiji, medicini, biografiji, istorijski prikazi, poučne priče i poezija. Postoji takođe i veći broj narodnih drama i komada s religioznim sadržajem. Mali dio je preveden na evropske jezike; među prevedenima su i istoriska djela Taranathe, Bu-tona i hronika Plavi anđeli. Među biografijama najpoznatije su Posvjest o Pagmasambhavi, Epopeja o Gesaru iz Linga i Život Milarepe.

Poslije kineske okupacije Tibeta 1959. veliki broj lama je izbjegao u Indiju, a potpm u evropske zemlje i SAD. To je doprinjelo upoznavanju tibetske književnosti, većem prevođenju, najzad porastu interesovanja za druge oblasti tradicionalne tibetske kulture, slikarstva i muzike.